Kem Szkoła 2021: Podsumowanie
Pierwsza edycja Kem Szkoły zakończyła się w piątek 1-go października 2021. Chociaż nie sposób oddać w formie relacji online całego wymiaru doświadczeń i wspólnego tworzenia wiedzy, które miały miejsce podczas tych sześciu tygodni, to dzielimy się tutaj poglądowym opisem programu wraz ze zdjęciami. Można to potraktować jako próbę archiwizacji procesu, a także jako narzędzie dla zainteresowanych aplikacją do przyszłych edycji Kem Szkoły.
Mentoring
Proces mentoringu prowadzony był przez Alexa Baczyńskiego-Jenkinsa i Anię Nowak. W oparciu o pojęcia pedagogiki krytycznej i eksperymentalnej, mentoring pełnił funkcję ciągłego systemu trawiennego Szkoły. Polegał na pośredniczeniu w procesach kolektywnej artykulacji wiedzy i połączeń pojawiających się w różnych aspektach szkoły, a także na przeplataniu się indywidualnych i zbiorowych praktyk uczestników_czek.
Mentoring/mediacja były przestrzenią refleksji, ćwiczoną poprzez wprowadzanie narzędzi wspólnego mapowania/diagramowania, informacji zwrotnej, dyskusji, pisania partytur choreograficznych, ćwiczeń we współpracy i tłumaczeń performatywnych. Mentoring/mediowanie miało na celu gromadzenie wiedzy, łączenie zasobów, zwracanie uwagi na bliskość i ruchy między teorią a praktyką oraz wskazywanie powiązań między różnymi elementami programu, a także indywidualnymi praktykami uczestników.
Narzędziem uruchomionym w tym celu był „papirus”, rozległa wspólna mapa myśli łącząca różne rejestry wiedzy: tekstową i wizualną, wyobrażoną i ucieleśnioną, skoncentrowaną i rozproszoną, autofikcyjną i badawczą. Łącząc odniesienia, mapa myśli wiązała ze sobą elementy procesu uczenia się, a jednocześnie otwierała się na budowanie sieci na zewnątrz.
Doświadczenia
Jedną ze strategii wprowadzonych w procesie grupowym było płynne przewodnictwo: uczestniczki zaproszone zostały do wcielania się i dzielenia się różnymi rolami w zależności od sytuacji, pojawiających się potrzeb i intuicji. Było to otwarte dla uczestniczek tak samo jak dla organizatorek w celu uniknięcia wprowadzania systemów hierarchii w procesie wspólnego nauczania się.
Przestrzeniami wprowadzającymi tę praktykę w życie były ‘poranne rozgrzewki’ i ‘doświadczenia’, czyli zaplanowane bloki czasowe, podczas których jedna z uczestniczek angażowała resztę w zaproponowaną przez siebie aktywność związaną w jakiś sposób z jej badaniami/praktykami lub odpowiadającą na aktualne potrzeby grupy. ‘Poranne rozgrzewki’ zaplanowane były w celu wspólnego przygotowania każdego ciała i umysłu na zajęcia danego dnia lub przepracowania doświadczeń poprzedniego dnia. ‘Doświadczenia’ były stworzone przez każdą z uczestniczek celem podzielenia się własną praktyką artystyczną z resztą grupy. Pośród form współdzielenia się wiedzą znalazły się wykłady nie-eksperckie, improwizacje grupowe, kluby filmowe i grupy czytankowe, rozgrzewki choreograficzne, medytacje prowadzone głosem i praca z ciałem. Tryby tworzenia wiedzy mieszały się i przenikały, poruszając wiedzę ucieleśnioną, przeżytą, wyuczoną, wyczutą i wyobrażoną.
Warsztaty i seminaria
W każdym tygodniu odbywały się warsztaty i seminaria prowadzone przez różne artystki, badaczki, choreografki, aktywistki i inne pracownice kultury. Zajęcia miały różne wymiary czasu i zakresu: niektóre były pojedynczymi sesjami, niektóre były kursami rozłożonymi na skali kilku dni lub tygodni; niektóre uformowane były w blokach, niektóre w długich odstępach czasowych. Treści warsztatów były performatywne, polityczne i akademickie – wszystkie łączyły różne tryby tworzenia wiedzy, stając się przestrzenią do wypróbowywania metod politycznie świadomej czujności, nienormatywnych gramatyk ciała, percepcji i współodpowiedzialności.
Gościniami Kem Szkoły 2021 były:
Natalia Sielewicz
Geo Wyeth
Wiktor Bagiński
Mathias Ringgenberg (PRICE)
Karol Radziszewski
Yulia Krivich
Will Rawls
Ramona Nagabczyńska de Barbaro
Czytanki liryczne z Natalią Sielewicz (fragment opisu zajęć)
Pisarki-działaczki takie jak Audrey Lorde, bell hooks, Eileen Myles czy Chris Kraus nauczyły nas, że pisanie jest nie tylko samoodkrywaniem, lecz że nasze piszące, mówiące i performujące ciała zyskują największą moc, gdy używamy ich jako politycznej broni. Czytanki liryczne poprowadzone przez Natalię Sielewicz były ramą do przemyślenia tego, jak afekty, włączone w obraz i w ciało, w sposób bezpośredni i analityczny mogą osłabić dominację tego, co najbardziej donośne – własnego ja – na rzecz wielogłosowości. Posłużyły nam do tego zarówno utwory muzyczne oraz teksty krytyczne z teorii queerowo-feministycznej, posthumanistycznej i dekolonialnej, od autorek takich jak McKenzie Wark, Keller Easterling i Sarah Ahmed. Wychodząc od Donny Haraway, jakie nowe formy pokrewieństwa (kinship) możemy sobie wyobrazić w czasach narastających podziałów i zawłaszczeń kulturowych? Czy ciało może zamieszkać jakieś inne, cudze ciało? W jaki sposób kultura publiczna polega na “instytucjach i ideologii intymności”, wpływając na jednoczesne uprywatnienie seksualności i seksualizację jednostki? Czy możemy wyobrazić sobie nowe formy etyki oderwane od kultury hiperindywidualizmu na rzecz bliższego kontaktu z planetą, technologią i istotami nieludzkimi?
(zaadaptowane z opisu autorstwa Natalii Sielewicz)
Geo Wyeth: Wejścia i wyjścia jako przestrzenie wyzwalające – warsztat o zmienności progów w performansie
Czym jest próg? Jako performerzy, kiedy wiem, że już “tu” dotarliśmy, że performans już się rozpoczął? Lub zakończył? Kiedy i gdzie wkraczamy?
Warsztaty Geo Wyetha posłużyły obaleniu binarnego podziału na obecność i nieobecność, rozpoczynając od ciała i wszystkich jego duchów. Kluczowe w tej praktyce było myślenie o alternatywnych pojęciach obecności i komunikacji poprzez czas i przestrzeń na progu “wejścia”. Skupiłyśmy się na różnych sposobach, na które nasze ciała mogą wejść lub wyjść z przestrzeni, eksperymentując z ruchem, dźwiękiem, sygnałem i dotykiem. Częścią tej rozmowy była skrócona opowieść o zmysłach pojętych w rozumieniu Zachodniej kultury i historii, oraz dialog o kontekście widzialności i bycia “widzianym”. Przyjrzałyśmy się też różnym przykładom “wejść” w filmach, telewizji, muzyce i teatrze, zadając sobie pytanie: Czy przedłużenie “progu” może stworzyć potencjał przestrzeni wyzwalającej?
(zaadaptowane z opisu autorstwa Geo Wyetha)
Ramona Nagabczyńska: Warsztaty głosowe
U podstaw warsztatów Ramony Nagabczyńskiej leżała praktyka docierania do głosu leżącego pod płaszczyzną symboliczną. Głos ten był efektem introspekcji cielesnej skupionej zarówno na materii organicznej, jak i na uwięzionych w ciele niewyrażonych potrzebach psychicznych. Zastanowiłyśmy się, jak obie te płaszczyzny mogą być ze sobą związane, i czy relacja między nimi nie ma charakter pętli feedbackowej. Odkorkowałyśmy buzię, pozwoliłyśmy, by wszystkie odpady kulturowe z niej wyszły i zobaczyłyśmy, co się gotuje pod spodem. Czy współczesne nam praktyki kulturowe pozwalają realizować wszystkie ludzkie potrzeby? Czy nasze głosy rzeczywiście są nasze, czy pozwoliliśmy im się skolonizować? Czy dawne rytuały związane z głosem mogą mieć swoje współczesne wersję? Warsztaty były okazją do dodania jeszcze więcej pytań do tej puli.
(zaadaptowane z opisu autorstwa Ramony Nagabczyńskiej)
Mathias Ringgenberg (PRICE): Abundance
Przeczytaj o warsztatach Mathiasa i wydarzeniu publicznym, którym się zakończyły: tutaj.
Wiktor Bagiński: Instytut Redukcji Stresu Mniejszościowego
Stres mniejszościowy rozumiany jest jako dodatkowe obciążenie dotykające ludzi, którzy przynależą do grup stygmatyzowanych społecznie. Ćwiczenia podczas warsztatów Wiktora Bagińskiego pozwoliły na kolektywny namysł nad zjawiskiem napięcia związanego z tożsamością rasową, seksualną, etniczną i narodową lub płciową, oraz nad dominacją białości w przestrzeni politycznej, medialnej i kulturowej.
(zaadaptowane z opisu autorstwa Wiktora Bagińskiego)
Karol Radziszewski: Queer Archives Institute
Instytut Archiwów Queerowych to projekt Karola Radziewskiego dotyczący badań, kolekcjonowania, digitalizacji, publikowania, wystawiania, analizy i interpretacji artystycznej archiwów i pamięci queerowej, ze szczególnym uwzględnieniem Europy Środkowowschodniej. Na swoich warsztatach, Karol oprowadził nas po wyjątkowym zbiorze magazynów, broszur, oddolnych przewodników miejskich, raportów śledczych, filmów i zdjęć dokumentujących życie społeczne osób LGBTQ+ w PRL, zebranych w kontekście prób queerowania i dekolonizacji historii.
Will Rawls: Partytury choreograficzne
Zdalny warsztat z Willem Rawlsem był badaniem nad alternatywnymi trybami rozumienia i wyobrażania choreografii. Przez grupowe ćwiczenia w odnoszeniu się wzajemnie do swoich wyobrażeń i opisów scen, kształtów i ruchu, zbadałyśmy, jak partytura choreograficzna może stać się wykazem wiedzy cielesnej i porozumeinia.
Yulia Krivich: Słownik / Vocabulary / Словарь
Podczas 4-godzinnych warsztatów pracowałyśmy i zastanawiałyśmy się nad swoją autonomiczną tożsamością poprzez język i ruch. Stworzyłyśmy alfabet pojęć dotyczących państwa i przynależności. Na koniec zamknęłyśmy wymyślone przez nas treści w wizualną formę – fotografię.
(zaadaptowane z opisu autorstwa Yulii Krivich)
Poza zajęciami
Częścią Szkoły były podróże i wycieczki, zajęcia na zewnątrz, wspólne posiłki, integracje międzygatunkowe, wędrowanie, imprezy, momenty intymności i odpoczynku. Pośród nich odbyły się wycieczki do Domu Hansenów MSN z Natalią Sielewicz i Geo Wyethem, do bagna na Zakolu z Olą Knychalską, do Łodzi na spotkanie z Kasią Słobodą i oprowadzania kuratorskie po wystawie w MS1, i w końcu do Kazimierza Dolnego z całym zespołem. Zdjęcia z imprezy Droga K, zobacz tutaj!
Współpraca międzyinstytucjonalna
Kem Szkoła nie mogłaby się odbyć bez wsparcia instytucji i organizacji, które współpracowały z Kem, dzieląc się swoimi zasobami: nie tylko w ramach udostępniania przestrzeni i funduszy, ale także włączając się w budowanie społeczności, dzielenie się zasobami intelektualnymi i praktycznymi, w szczególności aktywistycznymi. Chciałybyśmy w szczególności podziękować zespołowi Centrum Jasna 10, Świetlicy Krytyki Politycznej, którzy byli integralną częścią inicjatywy przez dzielenie z nami przestrzeni Świetlicy przez cztery tygodnie programu i wspomaganie wielu procesów; zespołowi Fundacji Galerii Foksal, który ugościli nas na pierwsze dwa tygodnie Szkoły; i Teatrowi Studio, który udostępnił uczestniczkom jedną ze swoich sal prób na całą długość trwania Szkoły.
Instytucje i przestrzenie, które wsparły Kem w pierwszej edycji Szkoły, to:
Krytyka Polityczna | Centrum Jasna 10
FGF | Fundacja Galerii Foksal
Teatr Studio
MSN | Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie
Program Kem Szkoły został stworzony przez Alexa Baczyńskiego-Jenkinsa, Olę Knychalską, Katarzynę Właszczyk, we współpracy z Katarzyną Słobodą i Julią Morandeirą.
Koordynatorką Kem Szkoły jest Julia Celejewska.
Komunikacją, koordynacją i opieką nad grupą zajmowała się Tosia Leniarska.
Oprawę graficzną stworzył Alex Goluk.
Projekt zrealizowany na zaproszenie Kem we współpracy z Warszawską Świetlicą Krytyki Politycznej w ramach programu „Centrum Jasna” finansowanego ze środków Miasta Stołecznego Warszawy i we współpracy z Allianz Kulturstiftung. Pierwsza edycja Kem Szkoły (2021) została wsparta przez Helenę Czernecką.